Cmentarz w Chojniczkach

Cmentarz w Chojniczkach

Rys historyczny cmentarza w Chojniczkach

W dniu 9 października 1326 r. komtur świecki i człuchowski Dytrik von Lichtenhain za zgodą Wielkiego Mistrza Zakonu, Wernera von Orseln, nadaje nowy przywilej i lokuje Chojniczki z 50 łanami na prawie chełmińskim, przy czym sołtys Zygfryd i jego prawni dziedzice otrzymują 5 łanów wolnych. Dokument lokacji wystawiony został  w Kosobudach. Od czasu lokacji wieś należy do komturstwa człuchowskiego.

1334 komtur człuchowski Gűnther von  Snoze nadaje Mikołajowi i Janowi Glambeckom młyn w Chojniczkach, należący do zakonu na prawie dziedzicznym.

1344 arcybiskup gnieźnieński Jarosław, zamienia wieś Chojniczki na wieś Gambarzow (Biskupnica) którą 7 czerwca 1349r. lokuje na prawie chełmińskim.

22 kwietnia 1357r. arcybiskup gnieźnieński Jarosław, potwierdza układ z wielkim mistrzem Ludolfem Königiem z 13 listopada 1334r, nadający zakonowi Biskupnicę za wieś Chojniczki.

1344r. – własność abp gnieźnieńskiego Jarosława.

1437r.  – własność rycerska,

1570r. – własność królewska

 

Dawne nazwy wsi:

…de parwa Conitz 1326, Wenigenkonicz, Kleinen Kontcze 1350, Parvum Choynicz 1357, Cleine Chonicz 1409, Wenigekonicz 1437, Maile Choinitz 1570, Małe Chojniczki 1565, Melchoinica, Mała Chonica 1617,  Parwa Choynica 1653, Konitz Kl, Chojniczki, Małe Chojniczki 1682, Kl Konitz 1772, Kl Konitz 1864, Chojniczki, Mała Chojnica 1934.

Warto zwrócić uwagę, że dokument lokacyjny Chojniczek z 1326 r. nie wspomina nic o miejscowej parafii ani o jej uposażeniu, jednak już pod koniec XIV stulecia wieś ta posiadała własny kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła. W 1519 r. zburzony przez Krzyżaków, potem odbudowany, wymieniany w lustracjach z 1624 r. /”kościół w drzewo murowany”/, patronatu rządowego p.w. św. Michała Archanioła. Obecnie tylko cmentarz wskazuje po nim miejsce[1].

Kościół niegdyś parafialny św. Michała w Chojniczkach, w przywileju osadczym z roku 1326, jeszcze nie wspomniany, lecz objęty listą danin rzymskich duchowieństwa pomorskiego z roku około 1398, był w roku 1653,jeszcze w dobrym stanie, lecz w roku 1695 sterczały już tylko zwietrzałe mury. W 1617 roku arcybiskup Wawrzyniec Gębicki przyłączył kościół wraz z terenami parafialnymi, jako filię do parafii chojnickiej[1].  Wiadomym jest, że pewnie miedzy 1326r. a 1344r. przez stolicę arcybiskupią został wzniesiony. Od 1617 roku wieś ta stanowiła osobną parafię, w skład której wchodziły wsie, Chojniczki, Charzykowy, Funka, Wolność, Jarcewo i Zbeniny.

W „Wizytacja z 1653 roku” Trebnic podaje, że był z drzewa z kruchtą i zakrystią, a pokryty był dachówką. Dwa dzwony wisiały w dzwonnicy na cmentarzu[2], a w małej wieżyczce na kościele sygnaturka. Wewnątrz kościoła posadzka i sufit, były również drewniane. W kościele znajdowały się dwa ołtarze oraz chrzcielnica.

Jeszcze po reformacji w 1653 roku bywali przy nim proboszczowie, ostatni nazywał się Jerzy Rymer. Kościół został najprawdopodobniej zniszczony podczas drugiej wojny szwedzkiej (1655-1660) bo wizytacja z 1695 roku pisze, że nie odprawia się już w tamtejszym kościele nabożeństw od wielu lat, oraz że stoją tam tylko spróchniałe ściany. Wkrótce po tym kościół rozebrano i nigdy go już nie odbudowano[3].

Pochówki na terenie bardzo już zniszczonego cmentarza w Chojniczkach rozpoczęły się prawdopodobnie w II połowie XIX wieku. Z tego też okresu pochodziły najstarsze groby. Obecny cmentarz ewangelicki jest co najmniej drugim miejscem spoczynku mieszkańców tej osady, przeważają na nim pochówki z XIX i XX wieku.  Jeszcze w latach 90 XX w. istniał jeszcze nagrobek jednego z największych i najbogatszych rodzin w osadzie. – Karola Gustawa Schuelkie. Pochowano go w 1888r, po przeżyciu zaledwie 22 lat, a nad jego grobem stał potężny krzyż żeliwny z inskrypcją:

 

Her ruht in Gott

Der Beßitzersohn

Carl Gustaw Schuelke

Geb.1 April 1866,gebt

27 October 1888

 

Z tyłu na krzyży widniał napis:

Weine nich,treu Alten Herz, Daßz mein Platz im Haus ist leer

O besiege Deinen Schmerz,

Ich fuehle keine Leiden mehr

 

w wolnym tłumaczeniu:

„Nie płaczę, serce oddane rodzicom

Moje miejsce w domu jest puste

Zwyciężyła jego choroba

Ja odczułem bardziej to cierpienie”[4].

 

Dzisiaj po tym grobie pozostał tylko potężny cokół od krzyża. Zmienił się również krajobraz cmentarza. Nagrobki obecnie są nierozpoznawalne w stosunku do roku 1999. Niektórych miejsc nie można już odnaleźć.

Opis cmentarza w Chojniczkach (według numeracji)

1 – Mogiła dziecka z nową tablicą, krzyżem z brzozy i napisem: Janusz Trzebiatowski zm. 1950.

2 – Mogiła dziecka z obrzeżem marmurowym i metalowym krzyżem.

3 – Mogiła dziecka z drewnianym obrzeżem i krzyżem.

4 – Usypana z ziemi i kamiennym obrzeżem mogiła dziecka.

5 – Mogiła dziecka z marmurowym obrzeżem i metalowym krzyżem.

6 - Usypana z ziemi i kamiennym obrzeżem mogiła dziecka.

7 – Podwójna mogiła z nową płytą marmurową i dwoma krzyżami na płycie wskazująca na pochówek bliźniąt.

8 – 13 Sześć małych mogił usypanych z piasku z obrzeżem z kamieni.

14 – 17 Cztery mogiły dzieci usypane z piasku z obrzeżem z kamieni. Numer 15 z krzyżem.

18 – Grób dziecka z obrzeżem z marmuru i marmurową tablicą.

19 – 22 – Cztery mogiły dzieci usypane z ziemi.

23 – Mogiła z obrzeżem i tablicą marmurową oraz napisem: „Tu spoczywa w Bogu nasza kochana córeczka is siostrzyczka Śp. Wandzia Niewęgłowska ur. 15.9.1951 zm. 14.3.1952”.

24 – 25 – Dwie mogiły dzieci  usypane z ziemi.

26 – Mogiła dziecka z marmurowym obrzeżem.

27 – Mogiła dziecka usypana z ziemi.

28 – Mogiła dziecka z obrzeżem marmurowym.

29 – Pomnik dziecka z nową płytą marmurową.

30 – 32 Trzy mogiły dzieci usypane z ziemi.

33 – Marmurowy pomnik i tablica z napisem: „ Tu spoczywa w Bogu nasz ukochany ojciec, teść i dziadek Śp. Paweł Flohr 1.3.1891. Zginął z rąk okupanta 5.9.1939. Ave Maria”.

34 – Mogiła dziecka usypana z ziemi.

35 – Mogiła z obrzeżem z marmuru.

36 – 37 – Zarys mogił usypanych z piasku, a pomiędzy nimi metalowy krzyż.

38 -  46 -  Mogiły dzieci z obrzeżami.

47 – 51 Pięć mogił osób dorosłych z obrzeżem marmurowym.

 

Sporządził Andrzej Lorbiecki na zlecenie Gminnego Ośrodka Kultury w Chojnicach

Zapisz siędo naszego newslettera!

Do góry

Nasza strona korzysta z plików cookies!Korzystamy z ciasteczek wyłącznie, aby zapewnić właściwe funkcjonowanie strony oraz w celach statystycznych. Możesz w każdej chwili zmienić preferencje ciasteczek dla witryny w ustawieniach Twojej przeglądarki.

Rozumiem